woensdag, augustus 11, 2010

Woordenboeken Arabisch

Ik waarschuw u, deze blog gaat niet over Marokko. Hij gaat over een nieuw woordenboek Arabisch-Nederlands dat recentelijk in Nederland is verschenen.
Iemand wees me op de onderstaande tekst:

16 feb 2010
VVD wethouder Frans Cremer heeft uit handen van Ibrahim Hasan het eerste moderne woordenboek Arabisch-Nederlands in ontvangst genomen. Het woordenboek is een stimulans voor Arabisch sprekende nieuwkomers om de Nederlandse taal te leren.
IJsselsteiner Ibrahim Hasan heeft 16 jaar aan het omvangrijke boekwerk gewerkt. In de jaren negentig kam de uit Jordanië afkomstige Hasan naar Nederland. Het onbrak hem aan een woordenboek om zich de Nederlandse taal eigen te maken. Alleen via een Engels woordenboek kon Hasan Arabische woorden in het Nederlands vertalen. Rechtstreekse vertaling van het Arabisch in het Nederlands was nog niet mogelijk. Ibrahim Hasan zag het als zijn verantwoordelijkheid naar de maatschappij toe om hierin verandering te bergen. 'Taal is de belangrijkste methode om met elkaar te communiceren, aldus Hasan.
Wethouder Cremer, portefeuillehouder Minderheden, prijst Ibrahim Hasan. 'Om zo'n prestatie te leveren, daarvoor heb je een grot doorzettingsvermogen nodig', aldus de wethouder. 'En als dat ook nog eens een zo betrokken inwoner van IJsselstein betreft, dan ben je daar als gemeentebestuur natuurlijk extra trots op. Het is indrukwekkend wat Ibrahim Hasan heeft gedaan.'
Het Arabisch-Nederlands woordenboek is binnenkort verkrijgbaar in de boekhandel. Ook krijgen universiteiten, hogescholen en instellingen die nieuwkomers onderwijzen een exemplaar aangeboden.

U weet het of u weet het niet, maar ik ben ook al vele jaren bezig met het maken van woordenboeken Arabisch. Zie voor alle informatie www.let.ru.nl/wba. Daar kunt u overigens ook zien dat ik dat niet alleen deed.
Dus dat bericht was wel even aanleiding om de site van de maker eens te gaan bekijken (www.alnobany.com).
Nou dat was schrikken.

De samensteller schrikt er namelijk niet voor terug zijn concurrenten even een flinke veeg uit de pan te geven. En dus ook mijn werk. Het zou veel te veel onduidelijke informatie en afkortingen bevatten.
Ik zal deze blog niet te specialistisch maken, maar (uiteraard) vond ik de kritiek niet terecht. In mijn ogen demonstreerde de heer Hassan met die kritiek dat hij absoluut geen verstand heeft van het maken van woordenboeken.

En toen ik ging kijken naar de voorbeeldpagina's in pdf die op zijn site staan werd dat bevestigd.
Ik maak het wederom niet te technisch en zal dus volstaan met wat citaten uit het Nederlands dat in dit woordenboek voorkomt. Voor de duidelijkheid: ik heb het met typefouten en al overgetypt.
multicultureel (het aanwezig zijn van vele culturen in een plaats (b.v. in een land of een gemeenschap, enz.) social en onderwijs idée dat de nteresse in een studie van vele culturele tradities en achtergronden bevoredert.
wijziigen, vrbeterd, brengend in orde, zettend recht, kabinetsverwisseling, kwelen, nuditeit, versnelend, multipolaritie, makend aansprakelijk, makend ontvankelijk, vindt zich op tegen te ontmoeten, het blootstelling, zijnd of wordend onderwerp, verhinering, herkenen, kenvermogen, vermoeit, oefenvroomheid, overcasting, doe door bochten
En beste lezer, deze lange opsomming van fouten staat op slechts 3 pagina's 301-303 van het boek.

In het genoemde citaat staat dat het woordenboek bedoeld is voor Arabieren die Nederlands willen leren.
U kent allemaal toch minstens één buitenlander die het Nederlands heeft geleerd of aan het leren is. En u weet allemaal dat het voor buitenlanders een nachtmerrie is om te weten of een woord in het Nederlands een de-woord of een het-woord is (de man, het huis). Dan mag je toch veronderstellen dat het woordenboek van mijnheer Hassan de gebruiker van zijn woordenboek die informatie geeft? Niks hoor, zelfs informatie over het lidwoord is door de heer Hassan als onnodige rimram overboord gezet.

Stel u voor dat u een woordenboek Nederlands-Duits gebruikt waarin niet staat of een woord mannelijk, vrouwelijk of onzijdig is. Of een Nederlands-Frans woordenboek waarin niet staat of het le pain of la pain is.
Een minimum aan grammaticale informatie moet aanwezig zijn in een woordenboek. Als je zelfs die minimale informatie weglaat heb je echt niet begrepen wat een woordenboek is, en waar mensen het voor gebruiken.

Arme VVD-wethouder Cremer die zich heeft geleend voor het in ontvangst nemen van dit broddelwerk.
Het spijt me maar ik kan me hier niet diplomatieker over uitlaten.

En u lezer bent gewaarschuwd dat ik niet geheel onpartijdig ben. Maar ik ben wel een vakman al zeg ik het zelf. En elk goed woordenboek kan op mijn waardering rekenen. Want als iemand kan weten wat het is om een woordenboek te maken, dan ben ik het.
Maar iemand die begint mijn werk af te kraken om met hetzelfde argument vervolgens zijn eigen broddelwerk aan te prijzen kan niet op mijn waardering of mijn diplomatie rekenen.

En mocht u van plan zijn een woordenboek Arabisch-Nederlands aan te schaffen, geeft u dan een paar euro meer uit voor een woordenboek dat internationaal erkenning heeft gekregen (waarover binnenkort meer).

Waar ik me vooral over verbaas is dat iemand kennelijk zo weinig zelfkritiek heeft dat hij de tekortkomingen in zijn eigen werk (geen grammaticale informatie) gebruikt om het werk van anderen af te kraken.
En het verbaast me ook zeer dat hij zo vol vertrouwen is in zijn eigen gebrekkige kennis van het Nederlands, dat hij het kennelijk niet heeft laten controleren door iemand die wel Nederlands beheerst. Want al die schrijffouten, en die niet bestaande woorden (oefenvroomheid, multipolaritie), dat had er door iemand met kennis van zaken uit gehaald kunnen worden.

En daar ben ik precies bij een conclusie die ik al schreef ergens in de jaren 80 van de vorige eeuw toen er ook een woordenboek was gemaakt door een eenling, met vergelijkbare tekortkomingen. Het ging toen om het woordenboek Nederlands-Arabisch van Sjarief Amien.
En daar zit ook gelijk het belangrijkste verschil met 'mijn' werk. Want 'mijn' werk is niet alleen van mij maar van een heel team. Als u kijkt op de pagina met medewerkers op de site van het project ziet u daar een team van ruim 20 personen staan: Nederlanders en Arabieren uit verschillende delen van de Arabische wereld. Zo maak je een woordenboek, met een team van specialisten en niet met slechts één persoon die overduidelijk één van de talen nog aan het leren is.

Zo, dat wilde ik toch even kwijt.
Dank als u dit tot het einde hebt gelezen.

En kijk vooral ook even naar de reacties van collega's en woordenboekgebruikers die hieronder staan. Daaruit blijkt dat ik niet alleen sta met mijn kritiek.
Klik op 'reacties' in de regel hieronder.

15 opmerkingen:

Unknown zei

Wonderlijk!!Wonderlijk dat iemand het nog nodig vond om een compleet nieuw woordenboek te maken, en dan nog wel met een vergelijkbare kwaliteit als dat van Amien (die ik zelf gelukkig heb kunnen vervangen door de 'Hoogland')

Jan Hoogland zei

Dank je Salwa! Enne, ik ben bescheiden genoeg om zelf niet over 'de Hoogland' te spreken, maar ik weet dat het gebeurt, en dat is natuurlijk heel strelend voor je ego. Er wordt ook gesproken over 'de dikke Hoogland' trouwens. Gelukkig kan dat niet over mij gaan maar ook over het woordenboek.

Tressi zei

Zelfs de titel is geen correct Nederlands! Moderne Arabische Nederlands Woordenboek?

Dan zijn kritiek op "ons" woordenboek: "de Arabische tekst is van links naar rechts geschreven, terwijl dat juist van rechts naar links moet. Dit veroorzaakt grote verwarring bij de gebruikers van het woordenboek, terwijl het geheel geen professionele indruk maakt."
Nee meneer, de Arabische tekst is wel degelijk van rechts naar links geschreven, dat is namelijk de manier waarop Arabisch geschreven wordt en dat hadden wij ook wel door. De Arabische ingangen zijn aan de linkerzijde uitgelijnd, omdat het Arabisch aan de rechterzijde uitlijnen en het Nederlands aan de linkerzijde, zoals hij doet, te veel plaats in beslag neemt, waardoor het woordenboek ondoenlijk dik zou zijn geworden of veel minder informatie zou bevatten. Dit is ook de reden voor kritiekpunt nummer twee: "nog een groot minpunt: Arabische teksten zijn vermengd met Nederlandse teksten, waardoor het vlot opzoeken van woorden sterk wordt bemoeilijkt, vooral voor beginners."
Wat het laatste kritiekpunt (" het gebruik van afkortingen bij elk woord draagt bepaald niet bij aan de helderheid en overzichtelijkheid") betreft, kan ik me alleen maar bij jou aansluiten Jan: als zijn alternatief is om géén grammaticale informatie te geven, denk ik dat afkortingen (die keurig op een rijtje staan uitgelegd bij de inleiding) beduidend duidelijker zijn.

Het Nederlands is los daarvan abominabel en onduidelijk. Nog los van de spelfouten: Wat moet je maken van een vertaling als "verlamming, makend het machteloos of ondoeltreffend, makend het onmogelijk of moeilijk voor iemand; frustratie doen, hindering, maakt zwaar"? Of "blootgesteld zijn of worden, open voor, ontvankelijk, vindt zich op tegen te ontmoeten, geconfronteerd zijn met"? En sinds wanneer is "mijnbouw" hetzelfde als "het leggen van mijnen"?
Nederlandse gebruikers zullen dit woordenboek niet kopen, maar Arabieren die Nederlands willen leren zouden zo maar deze kat in de zak kunnen kopen...

Jan Hoogland zei

Geheel mee eens Tressi.
En naar aanleiding van jouw reactie heb ik dit nog toegevoegd:
En daar zit ook gelijk het belangrijkste verschil met 'mijn' werk. Want 'mijn' werk is niet alleen van mij maar van een heel team. Als u kijkt op de pagina met medewerkers op de site van het project ziet u daar een team van ruim 20 personen staan: Nederlanders en Arabieren uit verschillende delen van de Arabische wereld. Zo maak je een woordenboek, met een team van specialisten en niet met slechts één persoon die overduidelijk één van de talen nog aan het leren is.

Anita van Duijn zei

Ik heb gisteren een e-mailtje gestuurd aan de auteur van dat "woordenboek", ik plaats het hieronder:

Beste meneer Ibrahim Hasan,

op het internet kwam ik uw "woordenboek" tegen. Als vertaler Arabisch
ben ik een grootgebruiker van dergelijke woordenboeken, dus ik heb vol
interesse de informatie daarover bekeken. Helaas heb ik moeten
constateren dat het geen goed woordenboek is. Jammer dat u daar zoveel
tijd in hebt gestoken!

Er bestaat in Nederland sinds 2003 een prima woordenboek
Nederlands-Arabisch en Arabisch-Nederlands, uitgegeven bij Bulaaq en
geschreven door een team van taalspecialisten onder leiding van drs J.
Hoogland. Tegenwoordig is de heer Hoogland directeur van het Nederlands
Instituut in Marokko te Rabat, en hem is uw woordenboek ook opgevallen;
hij heeft daarover in zijn blog melding gemaakt
(janhoogland.blogspot.com). Graag sluit ik mij aan bij zijn commentaar.
Het maken van een woordenboek vereist kennis van taal in het algemeen en
van minstens twee talen in het bijzonder. Het is wel duidelijk dat u
hiervoor te weinig kennis bezit.

Met vriendelijke groet,
Anita van Duijn

Halim zei

Wellicht is het een idee uw eigen woordenboek wat nadrukkelijker te gaan promoten. Overduidelijk is men in den lande onvoldoende bekend met uw uitstekende naslagwerk.

Ik zou ook zeker even met de huidige portefeuillehoudster, wethouder M.J.T.G. (Marijke) van Beukering-Huijbregts, bellen om aan te geven dat zij het boek van dhr. Hasan het beste uitsluitend als presse-papier kan gebruiken.

Voor je het weet is het werk van de heer Hasan gemeengoed binnen gemeentelijk sociaal werkend Nederland...

Ayla zei

Ik raad jullie eerst aan, om in het woordenboek van dhr. Hasan diep in te gaan, en daarna met een lijst van schrijffouten naar voren komen, zoals dhr. Hoogland beweert, hoewel u geen verwijzingen naar die schrijffouten verwijzt, dan is het alleen maar praatjes.

Jan Hoogland zei

Ik wil hier nog wel even reageren op Ayla (Ibrahim Hassan?).
Ik heb een hele reeks schrijffouten geciteerd:
multicultureel (het aanwezig zijn van vele culturen in een plaats (b.v. in een land of een gemeenschap, enz.) social en onderwijs idée dat de nteresse in een studie van vele culturele tradities en achtergronden bevoredert.
wijziigen, vrbeterd, brengend in orde, zettend recht, kabinetsverwisseling, kwelen, nuditeit, versnelend, multipolaritie, makend aansprakelijk, makend ontvankelijk, vindt zich op tegen te ontmoeten, het blootstelling, zijnd of wordend onderwerp, verhinering, herkenen, kenvermogen, vermoeit, oefenvroomheid, overcasting, doe door bochten

En Tressi heeft daar nog een rijtje aan toegevoegd:
Nog los van de spelfouten: Wat moet je maken van een vertaling als "verlamming, makend het machteloos of ondoeltreffend, makend het onmogelijk of moeilijk voor iemand; frustratie doen, hindering, maakt zwaar"? Of "blootgesteld zijn of worden, open voor, ontvankelijk, vindt zich op tegen te ontmoeten, geconfronteerd zijn met"? En sinds wanneer is "mijnbouw" hetzelfde als "het leggen van mijnen"?

Dit alles komt, zoals ik al schreef, van slechts 3 pagina's uit het boek.
Dan weten wij genoeg!

Jan Hoogland zei

Ik wil hier nog wel even reageren op Ayla (Ibrahim Hassan?).
Ik heb een hele reeks schrijffouten geciteerd:
multicultureel (het aanwezig zijn van vele culturen in een plaats (b.v. in een land of een gemeenschap, enz.) social en onderwijs idée dat de nteresse in een studie van vele culturele tradities en achtergronden bevoredert.
wijziigen, vrbeterd, brengend in orde, zettend recht, kabinetsverwisseling, kwelen, nuditeit, versnelend, multipolaritie, makend aansprakelijk, makend ontvankelijk, vindt zich op tegen te ontmoeten, het blootstelling, zijnd of wordend onderwerp, verhinering, herkenen, kenvermogen, vermoeit, oefenvroomheid, overcasting, doe door bochten

En Tressi heeft daar nog een rijtje aan toegevoegd:
Nog los van de spelfouten: Wat moet je maken van een vertaling als "verlamming, makend het machteloos of ondoeltreffend, makend het onmogelijk of moeilijk voor iemand; frustratie doen, hindering, maakt zwaar"? Of "blootgesteld zijn of worden, open voor, ontvankelijk, vindt zich op tegen te ontmoeten, geconfronteerd zijn met"? En sinds wanneer is "mijnbouw" hetzelfde als "het leggen van mijnen"?

Dit alles komt, zoals ik al schreef, van slechts 3 pagina's uit het boek.
Dan weten wij genoeg!

Ibrahim Hasan zei

Ik wil hier even op reageren:
Als eerst wil ik een paar mededelingen doorgeven:
- het woordenboek is nog niet in de markt gezet,
- en het is toch wel door een Nederlandse uitgeverij nagekeken en gecontroleerd,
- en binnen kort zal het woordenboek in de boekhandels te verkrijgen, maar eerst een paar dingen op een rijtje moet gezet worden.

Al die pogingen die gemaakt zijn, waren voor promoten en voorbereidingen.

Ten tweede, heb ik gehoopt dat jullie als wetenschappers, het boek zelfs gelezen hebben en daarna pas jullie conclusies gaan trekken, en niet alleen maar rekenen op een voorbeeld van de website, welke die niet gelijk aan de originele is, want dat lijkt mij niet professioneel en zeker niet wetenschappelijk.

Maar in ieder geval dank ik jullie inzet en waardeer ik jullie opmerkingen.

Jan Hoogland zei

We zullen het zien.....

Unknown zei

Geachte heer Hassan,
Allereerst wil ik zeggen dat ik veel respect heb voor uw poging zo een uitgebreid project in uw eentje op u te nemen, en dat veel mensen die deze blog lezen en hierop reageren zullen op z'n minst niet volledig objectief zijn.
Maar als zoon van meneer Hoogland heb ik de eerste 14 jaar van mijn leven gezien hoeveel tijd en hoeveel expertise er nodig is om een een dergelijk project goed uit te kunnen voeren. Aangezien u beweert dat de pagina's die op uw website staan niet representatief zijn voor uw woordenboek, wil ik u vragen een woordenboek aan mijn vader en zijn medewerkers (of aan de radboud universiteit te Nijmegen) beschikbaar te stellen om het een 'second opinion' te geven.
Als er echter in het woordenboek net zulke fouten staan als in de voorbeeldpagina's en in de reactie die u geschreven heeft naar aanleiding van mijn vaders artikel, dan rest ons weinig dan uw werk weinig serieus te nemen.

In afwachting van uw antwoord verblijf ik,

Oscar Hoogland

Anoniem zei

voor je verzameling: Leren Hollands gendurende Arabischen, door L.Rateb, uitgegeven in Beirut, Libanon. Gespot bij inburgeringscursus in Den Haag.
Lidy Zijlmans

Jan Hoogland zei

Ja dat boek met die idiote titel had ik in 2008 al in een boekwinkel in Rabat gespot. Ik heb er toen al een foto van op mijn blog gezet, dat was in maart 2008 voor wie het wil zien. Dank voor de tip.

Tressi zei

Ik zie nu dat op de site althans, de titel is gecorrigeerd... nu de rest nog.