Déja Vu

Ik ben al ruim 45 jaar met het Midden-Oosten bezig. Bij de gebeurtenissen van dit weekend had ik een aantal déja vu’s

Zondag schreef ik al een draadje over het verschil tussen begrijpen en begrip hebben voor iets. Die gewaarwording had ik voor het eerst op 11 september 2001.

https://x.com/janchoogland/status/1711045325014634936?s=20

Ik begrijp de actie van Hamas maar heb er geen begrip voor. Sterker nog, mijn afgrijzen wordt sterker naarmate er meer informatie komt, bijv. over de 260 dode bezoekers van het dance event, of de onschuldige burgers die als gijzelaars zijn meegenomen. Daar zijn geen rechtvaardigingen voor, het is pure terreur tegen burgers.

Maar…. Doe niet alsof het uit het niets kwam. De Palestijnen leven al 56 jaar (sinds mei 1967) onder bezetting. Die bezetting werd de laatste tijd, met de nieuwe extreem rechtse regering in Israel, steeds gewelddadiger.

En de (illegale!) kolonisten op de West Bank gingen zich, onder bescherming van het Israelische leger, steeds agressiever opstellen. Ze vielen dorpen aan, vernielden van alles, staken huizen in brand, en als de bewoners zich verweerden werd er door het leger op hen geschoten.

En die langdurige bezetting heeft zich ontwikkeld tot een soort permanente status van apartheid. Voor Palestijnen gelden andere wetten en regels dan voor Israelische burgers.

Ik herinner mij nog de nadagen van de apartheid in Zuid Afrika. Ik had een gevoel van: Dit kan zo toch niet doorgaan, er zijn toch grenzen aan wat een staat een (deel van een) bevolking kan aandoen? En wat als die grens is bereikt? Gelukkig kwam er een ommekeer in Zuid Afrika.

Dat gevoel had ik de laatste tijd ook over de Israelische bezetting. Dit kan zo toch niet doorgaan? Laat de internationale gemeenschap dit toe? Komt Israel dan overal mee weg? En is er een grens aan wat de Palestijnse bevolking nog aanvaardbaar vindt? Of komt er een uitbarsting?

Het antwoord op die laatste vraag hebben we afgelopen zaterdag gezien. Hamas is een terroristische organisatie, maar het is ook een verzetsbeweging, die in verzet komt tegen de Israelische bezetter. En daar hebben ze nog het volste recht toe ook, want een bevolking mag zich verzetten tegen bezetting. Dat verzet is dus legitiem. Echter, de wijze waarop het verzet is gevoerd tegen de burgerbevolking is natuurlijk niet legitiem. Ik zeg het nog maar een keer voor degenen die mij te pro-Palestijns vinden.

Nogmaals, je kon dit zien aankomen. De spanning liep op. Het voortdurende getreiter van Israel rond de Al Aqsa moskee is ook aanleiding.

Zeg ook niet dat er een oorlog is begonnen. Die oorlog is in 1967 begonnen en sindsdien wordt Palestijns gebied met miljoenen burgers bezet en onderdrukt. Voor de Palestijnen is het al 56 jaar oorlog.

Hoe het mogelijk is dat Israel met dit alles wegkomt, ondanks talloze VN-resoluties, het is mij een raadsel. Waarom gelden de regels die voor Poetin en Saddam Hussein gelden niet voor Israel. Waarom kunnen zij de bezetting al 3 generaties laten voortduren zonder dat er sancties worden ingesteld? Is het omdat Israëli’s er zo Westers uit zien? Is het de schaamte over de Holocaust? Of is het puur geo-politiek, Israel als steunpunt in de regio?

En waarom moet het altijd met die overmaat aan geweld als Israel reageert? Een verhouding van één Israelisch slachtoffer tegen 50 of meer Palestijnen is kennelijk een Israelische maatstaf. Is een leven van een Palestijn minder waard dan dat van een Israelische burger of soldaat?

Over het déja vu gevoel: In 2011 met de Arabische Lente las ik talloze overdenkingen in de zin van: hoe kan het dat we dit niet zagen aankomen?

Dat kon dus wel, het was niet meer dan logisch dat er een keer een uitbarsting zou komen. Alleen weet je nooit wanneer de bom barst (letterlijk of figuurlijk) en waar precies. De oorzaak is bekend, de aanleiding doet zich vanzelf een keer voor.

Voor verschillende (alle?) Arabische landen kun je stellen dat het een kwestie van tijd is voordat er een uitbarsting komt van mensen die meer vrijheid, gelijkheid, waardigheid etc. willen. Maar vraag me niet wanneer. En of het weer een kettingreactie wordt zoals in 2011, dat valt ook niet te voorspellen.

In Marokko zat ik in 2011 op de eerste rij. Ik was erbij, ik sprak met mensen, ik was verkiezingswaarnemer en zag de eerste regering met een islamistische partij gevormd worden. Maar ik zag ook dat er niets wezenlijks veranderde ondanks het aannemen van een nieuwe grondwet en die nieuwe regering. Ik heb toen al gezegd: er komt een moment dat de bevolking zich realiseert dat ze belazerd zijn, en dan komen ze weer in actie. Maar vraag me niet wanneer dat zal zijn.

Dat geldt in nog sterkere mate voor Tunesië en Egypte waar de resultaten van 2011 zijn teruggedraaid en de situatie misschien zelfs slechter is dan voor 2011.

En voor elk land in de Arabische wereld valt wel een reden te bedenken waarom mensen de straat op zouden kunnen gaan. Wie de regio kent, kan per land een paar factoren noemen.

En mijn voorspelling geldt ook voor de volgende bloedige aanslag van Hamas. Vraag me niet wanneer, maar hij komt. Bijv. als de kinderen uit het Gaza van nu volwassen zijn geworden. En als ze dan nog steeds helemaal niets te verliezen hebben omdat ze in die grote openluchtgevangenis verstikt worden. Dan komen ze een keer in actie. De zaadjes van de haat waarmee ze dan los gaan op soldaten en burgers worden nu geplant. Met elke bom die Israel laat vallen.