En weer was het Ramadan. Dit jaar begon de Ramadan in Marokko op vrijdag 14 september. En dat was ook precies de dag dat ik aankwam voor een verblijf van 10 dagen op het NIMAR.
Veel buitenlanders in Marokko gebruiken de Ramadan om het land een tijdje te verlaten en eens in hun eigen land te gaan kijken, of om op vakantie te gaan. Voor niet-moslims in Marokko is de Ramadan een tijd van ongemakken. Voor moslims ook trouwens, maar dan om andere redenen. Het beschrijven daarvan laat ik ook geheel voor rekening van de moslims. Tegelijkertijd ervaren zij het als een feestmaand overigens.
De ongemakken voor niet-moslims laten zich als volgt samenvatten: De economie draait in die periode in Marokko op een laag pitje. Men werkt tot 3 uur 's middags, maar of men dan echt werkt, dat staat nog te bezien. Ook winkels gaan vroeger dicht. De horeca is beperkt of helemaal niet geopend, en men zegt dat het gemiddelde humeur van de Marokkaanse moslims zakt naarmate de maand Ramadan vordert. Een tekort aan slaap begint zich te wreken en het vasten overdag is wel degelijk een aanslag op het menselijk lichaam.
Alcoholische dranken zijn gedurende de maand Ramadan moeilijk of helemaal niet te koop. Zo was de alcoholafdeling van de Marjane supermarkt waar ik altijd kom hermetisch afgesloten. Gelukkig had ik nog een voorraadje op het NIMAR staan dus ik heb niet droog hoeven staan.
Maar de supermarkt tegenover het NIMAR, die 11 maanden per jaar rijk gesorteerd is met alcoholische dranken, is gedurende deze maand ingekrompen tot een klein winkeltje waar alleen gezonde levensmiddelen en Ramadan-gerelateerde producten verkocht worden.
Overigens is de verkoop van alcohol in Marokko een verhaal op zich waard, ik zal daar nog wel eens op terugkomen.
Ik schreef al over de beperkte openstelling van de horeca. Er zijn restaurants die gewoon de gehele maand gesloten zijn. Ook dat is dus een schadepost voor de economie.
Andere restaurants zijn geopend, maar met een aangepast menu. Zo is het mogelijk dat je in de Ramadan ineens geen alcohol geserveerd krijgt in een restaurant waar gedurende de rest van het jaar alcohol gewoon verkrijgbaar is.
Het is ook voorgekomen dat een (vrouwelijke) Marokkaanse kennis met enkele niet-Marokkanen in een restaurant zat, en mee wilde drinken van de bestelde fles wijn. Het glas dat voor haar stond, en dat al was ingeschonken, werd echter onverbiddelijk weggehaald door de chef van het restaurant: aan moslims werd geen alcohol geserveerd.
Onze collega's van het Frans instituut hebben een restaurant in huis, en ik hoorde dat onze Franse collega het verzoek had gekregen gedurende de Ramadan geen alcohol te schenken. Dat was hem duidelijk een brug te ver. Een Franse lunch of diner zonder een passende vin rouge, blanc, rosé ou gris: c'est pas possible!
Sommige restaurants hebben ook een aangepast menu rond zonsondergang. Dan staat er een typisch Marokkaanse ftur (ontbijt) klaar, bestaand uit hrira (soep), sjebbakiya (in honing gedrenkt gebakken deeg), eieren en dadels. Wat later op de avond kan dan alsnog gewoon à la carte worden gegeten.
Veel buitenlanders in Marokko gebruiken de Ramadan om het land een tijdje te verlaten en eens in hun eigen land te gaan kijken, of om op vakantie te gaan. Voor niet-moslims in Marokko is de Ramadan een tijd van ongemakken. Voor moslims ook trouwens, maar dan om andere redenen. Het beschrijven daarvan laat ik ook geheel voor rekening van de moslims. Tegelijkertijd ervaren zij het als een feestmaand overigens.
De ongemakken voor niet-moslims laten zich als volgt samenvatten: De economie draait in die periode in Marokko op een laag pitje. Men werkt tot 3 uur 's middags, maar of men dan echt werkt, dat staat nog te bezien. Ook winkels gaan vroeger dicht. De horeca is beperkt of helemaal niet geopend, en men zegt dat het gemiddelde humeur van de Marokkaanse moslims zakt naarmate de maand Ramadan vordert. Een tekort aan slaap begint zich te wreken en het vasten overdag is wel degelijk een aanslag op het menselijk lichaam.
Alcoholische dranken zijn gedurende de maand Ramadan moeilijk of helemaal niet te koop. Zo was de alcoholafdeling van de Marjane supermarkt waar ik altijd kom hermetisch afgesloten. Gelukkig had ik nog een voorraadje op het NIMAR staan dus ik heb niet droog hoeven staan.
Maar de supermarkt tegenover het NIMAR, die 11 maanden per jaar rijk gesorteerd is met alcoholische dranken, is gedurende deze maand ingekrompen tot een klein winkeltje waar alleen gezonde levensmiddelen en Ramadan-gerelateerde producten verkocht worden.
Overigens is de verkoop van alcohol in Marokko een verhaal op zich waard, ik zal daar nog wel eens op terugkomen.
Ik schreef al over de beperkte openstelling van de horeca. Er zijn restaurants die gewoon de gehele maand gesloten zijn. Ook dat is dus een schadepost voor de economie.
Andere restaurants zijn geopend, maar met een aangepast menu. Zo is het mogelijk dat je in de Ramadan ineens geen alcohol geserveerd krijgt in een restaurant waar gedurende de rest van het jaar alcohol gewoon verkrijgbaar is.
Het is ook voorgekomen dat een (vrouwelijke) Marokkaanse kennis met enkele niet-Marokkanen in een restaurant zat, en mee wilde drinken van de bestelde fles wijn. Het glas dat voor haar stond, en dat al was ingeschonken, werd echter onverbiddelijk weggehaald door de chef van het restaurant: aan moslims werd geen alcohol geserveerd.
Onze collega's van het Frans instituut hebben een restaurant in huis, en ik hoorde dat onze Franse collega het verzoek had gekregen gedurende de Ramadan geen alcohol te schenken. Dat was hem duidelijk een brug te ver. Een Franse lunch of diner zonder een passende vin rouge, blanc, rosé ou gris: c'est pas possible!
Sommige restaurants hebben ook een aangepast menu rond zonsondergang. Dan staat er een typisch Marokkaanse ftur (ontbijt) klaar, bestaand uit hrira (soep), sjebbakiya (in honing gedrenkt gebakken deeg), eieren en dadels. Wat later op de avond kan dan alsnog gewoon à la carte worden gegeten.
Vrienden in Marokko vinden het extra gezellig als je tijdens de Ramadan bij hen de ftur komt eten. En toen ik een keer op een tankstation was om te tanken, en met de pompbediende sprak over de Ramadan, en dat hij over een uurtje weer mocht eten, werd ik allerhartelijkst uitgenodigd om met hem en zijn collega's op het tankstation de ftur te nuttigen. Ik was echter juist onderweg om bij een collega thuis te gaan 'ontbijten' om half zeven 's avonds.
Het verkeer in de Ramadan is ook een verhaal op zich. Het schijnt gevaarlijker te worden naarmate de heilige maand vordert. Wederom de vermoeidheid en de oplopende irritatie waarschijnlijk.
Aangezien iedereen om 3 uur 's middags naar huis mag ontstaat er een spitsuurchaos die normaal veel gespreider verloopt. Iedereen mag eerder naar huis, maar komt later thuis. Mijn vader, die vroeger buschauffeur was, zei dat ook over Sinterklaas in Nederland (allemaal een uur eerder weg dan normaal maar een uur later thuis).
Maar echt link wordt het zo rond 6 uur - kwart over 6, dus vlak voor de moghreb (zonsondergang). Wie dan nog niet thuis is, vindt dat hij door rode stoplichten mag rijden en de maximumsnelheid mag overschrijden om toch zo snel mogelijk thuis achter de hrira te komen. En trouwens, de agenten die normaal op iedere straathoek te vinden zijn, zijn er dan ook niet.
Een taxi vinden op dat tijdstip kun je ook wel vergeten.
Maar zo net na half 7 is het werkelijk heerlijk rustig op de weg. Echt een genot om dan even te gaan rijden.
Toen ik met de auto onderweg was naar Casablanca had ik een inbelprogramma aan staan dat helemaal ging over 'Ramadan en Gezondheid', hetgeen toch aanduidt dat men zich wel realiseert dat er een spanningsveld bestaat tussen deze twee begrippen.
Het ging o.a. over tips wat je moet eten na zo'n hele dag te hebben gevast. De hierboven beschreven standaard ftur kwam er daarbij niet best vanaf. Dat zou nogal een opdonder voor de maag zijn. Maar ook de gebruikelijke kwesties kwamen aan bod: Ramadan en medicijnen, R en zwangerschap, R en reizen etc.
Het is me wel opgevallen deze keer dat vrienden, collega's en kennissen die niet zo heel streng in de leer zijn, die bijvoorbeeld best wel eens een glaasje alcohol nuttigen, en die zeker niet vijf keer per dag gaan bidden, wel heel consequent vasten tijdens de Ramadan. Om een of andere reden is dit gebruik, een van de zogenaamde zuilen van de islam, voor veel mensen een traditie die men wel volledig wil naleven.
Het zou interessant zijn dit eens in vergelijkend perspectief te bekijken tussen verschillende landen.
Dit waren zo wat observaties tijdens de Ramadan van 2007 (of eigenlijk van het islamitische jaar 1428).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten