Aardigheidje

In de medina van Rabat kwam ik een speeltje tegen waar ik erg om moest lachen.
Een tank als treintje waarop een George Bushpoppetje zit, duwt met een magneet een ander karretje vooruit met daarop Osama Bin Laden.
De boodschap: George krijgt Osama nooit te pakken ;-)

RaRaRa: Rammelen in de Ramadan in Rabat

En weer was het Ramadan. Dit jaar begon de Ramadan in Marokko op vrijdag 14 september. En dat was ook precies de dag dat ik aankwam voor een verblijf van 10 dagen op het NIMAR.
Veel buitenlanders in Marokko gebruiken de Ramadan om het land een tijdje te verlaten en eens in hun eigen land te gaan kijken, of om op vakantie te gaan. Voor niet-moslims in Marokko is de Ramadan een tijd van ongemakken. Voor moslims ook trouwens, maar dan om andere redenen. Het beschrijven daarvan laat ik ook geheel voor rekening van de moslims. Tegelijkertijd ervaren zij het als een feestmaand overigens.
De ongemakken voor niet-moslims laten zich als volgt samenvatten: De economie draait in die periode in Marokko op een laag pitje. Men werkt tot 3 uur 's middags, maar of men dan echt werkt, dat staat nog te bezien. Ook winkels gaan vroeger dicht. De horeca is beperkt of helemaal niet geopend, en men zegt dat het gemiddelde humeur van de Marokkaanse moslims zakt naarmate de maand Ramadan vordert. Een tekort aan slaap begint zich te wreken en het vasten overdag is wel degelijk een aanslag op het menselijk lichaam.

Alcoholische dranken zijn gedurende de maand Ramadan moeilijk of helemaal niet te koop. Zo was de alcoholafdeling van de Marjane supermarkt waar ik altijd kom hermetisch afgesloten. Gelukkig had ik nog een voorraadje op het NIMAR staan dus ik heb niet droog hoeven staan.
Maar de supermarkt tegenover het NIMAR, die 11 maanden per jaar rijk gesorteerd is met alcoholische dranken, is gedurende deze maand ingekrompen tot een klein winkeltje waar alleen gezonde levensmiddelen en Ramadan-gerelateerde producten verkocht worden.
Overigens is de verkoop van alcohol in Marokko een verhaal op zich waard, ik zal daar nog wel eens op terugkomen.

Ik schreef al over de beperkte openstelling van de horeca. Er zijn restaurants die gewoon de gehele maand gesloten zijn. Ook dat is dus een schadepost voor de economie.
Andere restaurants zijn geopend, maar met een aangepast menu. Zo is het mogelijk dat je in de Ramadan ineens geen alcohol geserveerd krijgt in een restaurant waar gedurende de rest van het jaar alcohol gewoon verkrijgbaar is.
Het is ook voorgekomen dat een (vrouwelijke) Marokkaanse kennis met enkele niet-Marokkanen in een restaurant zat, en mee wilde drinken van de bestelde fles wijn. Het glas dat voor haar stond, en dat al was ingeschonken, werd echter onverbiddelijk weggehaald door de chef van het restaurant: aan moslims werd geen alcohol geserveerd.
Onze collega's van het Frans instituut hebben een restaurant in huis, en ik hoorde dat onze Franse collega het verzoek had gekregen gedurende de Ramadan geen alcohol te schenken. Dat was hem duidelijk een brug te ver. Een Franse lunch of diner zonder een passende vin rouge, blanc, rosé ou gris: c'est pas possible!
Sommige restaurants hebben ook een aangepast menu rond zonsondergang. Dan staat er een typisch Marokkaanse ftur (ontbijt) klaar, bestaand uit hrira (soep), sjebbakiya (in honing gedrenkt gebakken deeg), eieren en dadels. Wat later op de avond kan dan alsnog gewoon à la carte worden gegeten.

Vrienden in Marokko vinden het extra gezellig als je tijdens de Ramadan bij hen de ftur komt eten. En toen ik een keer op een tankstation was om te tanken, en met de pompbediende sprak over de Ramadan, en dat hij over een uurtje weer mocht eten, werd ik allerhartelijkst uitgenodigd om met hem en zijn collega's op het tankstation de ftur te nuttigen. Ik was echter juist onderweg om bij een collega thuis te gaan 'ontbijten' om half zeven 's avonds.

Het verkeer in de Ramadan is ook een verhaal op zich. Het schijnt gevaarlijker te worden naarmate de heilige maand vordert. Wederom de vermoeidheid en de oplopende irritatie waarschijnlijk.
Aangezien iedereen om 3 uur 's middags naar huis mag ontstaat er een spitsuurchaos die normaal veel gespreider verloopt. Iedereen mag eerder naar huis, maar komt later thuis. Mijn vader, die vroeger buschauffeur was, zei dat ook over Sinterklaas in Nederland (allemaal een uur eerder weg dan normaal maar een uur later thuis).
Maar echt link wordt het zo rond 6 uur - kwart over 6, dus vlak voor de moghreb (zonsondergang). Wie dan nog niet thuis is, vindt dat hij door rode stoplichten mag rijden en de maximumsnelheid mag overschrijden om toch zo snel mogelijk thuis achter de hrira te komen. En trouwens, de agenten die normaal op iedere straathoek te vinden zijn, zijn er dan ook niet.
Een taxi vinden op dat tijdstip kun je ook wel vergeten.
Maar zo net na half 7 is het werkelijk heerlijk rustig op de weg. Echt een genot om dan even te gaan rijden.

Toen ik met de auto onderweg was naar Casablanca had ik een inbelprogramma aan staan dat helemaal ging over 'Ramadan en Gezondheid', hetgeen toch aanduidt dat men zich wel realiseert dat er een spanningsveld bestaat tussen deze twee begrippen.
Het ging o.a. over tips wat je moet eten na zo'n hele dag te hebben gevast. De hierboven beschreven standaard ftur kwam er daarbij niet best vanaf. Dat zou nogal een opdonder voor de maag zijn. Maar ook de gebruikelijke kwesties kwamen aan bod: Ramadan en medicijnen, R en zwangerschap, R en reizen etc.
Het is me wel opgevallen deze keer dat vrienden, collega's en kennissen die niet zo heel streng in de leer zijn, die bijvoorbeeld best wel eens een glaasje alcohol nuttigen, en die zeker niet vijf keer per dag gaan bidden, wel heel consequent vasten tijdens de Ramadan. Om een of andere reden is dit gebruik, een van de zogenaamde zuilen van de islam, voor veel mensen een traditie die men wel volledig wil naleven.
Het zou interessant zijn dit eens in vergelijkend perspectief te bekijken tussen verschillende landen.

Dit waren zo wat observaties tijdens de Ramadan van 2007 (of eigenlijk van het islamitische jaar 1428).

Onderwijs Nederlands aan universiteit Casablanca.

Deze week barstte er ineens een publiciteitsgolf los over het voornemen van de universiteit Hassan II te Casablanca om vanaf 2008 onderwijs in de Nederlandse taal te gaan aanbieden.

Het bericht stond eerst in onze NIMAR-nieuwsbrief, en is toen door een journaliste van het ANP opgepikt. Ze zat al een tijdje te vlassen op een primeur over dat onderwerp. Steeds zei ik dat het beter was nog even te wachten het bericht naar buiten te brengen.
Nu kwam het dus naar buiten. Diverse mensen vroegen mij: 'wist je dat?' Reken maar dat ik het wist. Anderen vroegen of het NIMAR er iets mee te maken heeft gehad. Reken maar van wel.

Dat dit voornemen bestond in Casablanca, was algemeen bekend. Ik heb er begin dit jaar al over geschreven op deze blog.
En het is het logisch vervolg op het aanbod dat (toenmalig) minister van OCW Maria van der Hoeven had gedaan bij de opening van het NIMAR op 7 juni vorig jaar.
De uitvoering ervan is door het minsterie overgedragen aan de Nederlandse Taalunie en dus was de Taalunie deze week ook uitgebreid in het nieuws.
Het NIMAR is ook sinds begin dit jaar intensief betrokken gebleven bij de contacten tussen de Taalunie en de Marokkaanse universiteit. Zo was ik zelf betrokken bij de selectie van de eerste docent die in Casablanca Nederlands zal gaan geven.

Overigens zal het vermoedelijk beperkt blijven tot een bijvakvoorziening. Studenten die een andere taal (Engels, Frans, Spaans) als eerste taal studeren, kunnen er Nederlands bij doen als bijvak. Maar het wordt wel een uitgebreid bijvak dat ze drie jaar lang kunnen volgen. Daarmee moet het toch mogelijk zijn een acceptabel niveau van beheersing van het Nederlands te bereiken.

En waarom wil men in Casablanca Nederlands gaan aanbieden?
De decaan van de Letterenfaculteit van de genoemde universiteit zei in het ANP-bericht hierover het volgende: Decaan Abdelmajid Kaddouri rekent op veertig tot honderd studenten, zowel eerstejaars als masterstudenten. Ook verwacht Kaddouri dat personeelsleden van bedrijven die contact hebben met Nederland zich inschrijven voor de cursussen.
Op termijn moet er een volledige opleiding Nederlands komen, waarmee studenten taal, land en volk kunnen leren kennen. Kaddouri hoopt dat het nieuwe onderwijsprogramma en het onlangs opgerichte Nederlands Instituut (NIMAR) in Rabat de economische banden tussen beide landen helpen versterken.
De taalhandicap is een van de redenen voor Nederlandse bedrijven om niet in Marokko te investeren, stelt Kaddouri: „In Nederland is de belangstelling voor de Marokkaanse cultuur beperkt omdat alleen de problemen van de Marokkaanse gemeenschap worden gezien. Zodra er hier geld wordt verdiend, zal ook het beeld van Marokko veranderen.”
Ik kan daar nog aan toevoegen dat de decaan een echte 'vriend van Nederland' is. Hij komt hier al vele jaren met grote regelmaat. Hij is historicus en heeft o.a. onderzoek gedaan in de archieven van de Koninklijke Bibliotheek naar de historische betrekkingen tussen Nederland en Marokko. En hij doet niets liever dan fietsen door de duinen of de Nederlandse bossen.

Ik verwacht dat ik in de toekomst nog wel eens zal terugkomen op dit onderwerp.

Dar meziana (het goede huis)

Weer was ik de enige gast in een hotel, of eigenlijk vooral een pension.
Ik wilde een weekend naar het schilderachtige plaatsje Chaouen en had gebeld naar Casa Hassan, een van de twee locaties in Chaouen die staan vermeld in het boekje 'Bijzondere logeeradressen in Marokko". Maar Casa Hassan was al volgeboekt. Ik werd doorverwezen naar Dar Meziana.
Dat klonk goed, want dat betekent 'het goede huis'.

Na een telefoontje werd ik te voet opgehaald op de parkeerplaats, want in de medina van Chaouen (of Chefchaouen) is geen autoverkeer mogelijk.
Dar meziana bleek een heel leuk pension. Heel smaakvol opgeknapt aan buiten- en binnenkant. Er is een leuk dakterras met zicht op de daken van de medina.
De bijgaande plaatjes spreken voor zich denk ik.

En het leuke is dat de naam van het pension dus een vorm van geschreven Marokkaans dialect is. Het woordje 'meziana' is namelijk puur dialect.
Het bord met de naam van het pension is dus een uiting van het verschijnsel dat ik met zoveel belangstelling volg in het huidige Marokko: het schrijven met behulp van Marokkaans Arabisch dialect (dat eigenlijk vooral een gesproken taal is).
En niet alleen de naam van het pension was in geschreven Marokkaans dialect, er hingen in het steegje ook nog bordjes met spreekwoorden in geschreven Marokkaans dialect.
Ik heb mezelf echt moeten inhouden om er niet eentje mee te pikken ;-) Ze waren nergens te koop volgens de beheerder, ze waren speciaal voor hen gemaakt.

Omdat het zo'n leuk pension is, en er nog zo weinig gasten blijken te komen, maak ik maar weer even wat reclame.
Een kamer in Dar Meziana kost per nacht 450 Dirham (40 euro) voor één persoon of 600 Dirham voor twee personen. Er zijn ook luxe kamers aan het dakterras, deze zijn 900 Dirham voor twee personen.
Voor een reservering kunt u Dar Meziana bellen op nummer 00-212-(0)39-987806. Het adres is Bab Souk, Chaouen.

website: http://www.darmezianahotel.com/
Meer foto's van Chaouen zijn te zien op mijn webalbum (http://picasaweb.google.com/J.C.Hoogland/Chefchaouen).