de Hoge Atlas, het pure Marokko

Enkele weken geleden ben ik weer eens in bekend gebied ten zuiden van de Hoge Atlas geweest.
Om daar te komen moet je over een bergpas heen.
Er zijn drie passen begaanbaar met gewone auto's.
In het westen heb je de Tizi n'Test (Tizi is Berbers voor 'pas'), op de weg naar Taroudant.

Iets oostelijker is er de Tizi n'Tichka, op de weg naar Ouarzazate. Beide passen zijn zo'n 2100 meter hoog.

En meer oostelijk is er de weg van Errachidia naar Midelt. Daar is eigenlijk niet meer echt sprake van een bergpas omdat het Atlasgebergte daar langzaam overgaat in 'rustiger' landschap.
En dan is er in het midden nog een pas die ik met een gewone auto niet echt zou aanraden want deze pas is onverhard (piste). Het wordt wel gedaan, zowel door de lokale bewoners als door een enkele buitenlander. Dit betreft de weg die vanuit Tingerhir en de Gorges de Todgha recht naar het noorden leidt, via Ait Hani, Agoudal naar Imilchil. Tussen Ait Hani en Agoudal passeer je de Tizi n'Tizherhouzine, die tot zo'n 2700 meter gaat. Het is een goed bereidbare piste als je over een 4x4 beschikt.

In mei 2008 was de weg vanaf Tinerhir tot Ait Hani geasfalteerd. En ongeveer tien kilometer voor Imilchil (bij de weg die vanaf Rich komt) was er weer asfalt. Dat betekent dat er ongeveer 40 kilometer niet verhard was. Vanaf Imilchil naar het noorden (El Ksiba of El Kebab) is de weg ook prima geasfalteerd.
Het Atlasgebergte is mijn favoriete gebied in Marokko. Over Imilchil heb ik een jaar geleden al eens uitgebreid geschreven. Nu benaderde ik Imilchil weer eens uit het zuiden en kwam ik dus via Agoudal. Dat dorp is prachtig gelegen tegen een helling en langs een vallei waar volop graan wordt verbouwd.

Agoudal ligt op ongeveer 2000 meter hoogte, hetgeen betekent dat het er 's winters behoorlijk winter kan zijn. Er kan maandenlang sneeuw liggen. Dat is in de maand mei niet meer zo, maar aan de vorderingen in de groei van het graan kun je zien dat het seizoen hier maanden later valt dan zo'n 100 kilometer zuidelijker in de vlakte ten zuiden van de Hoge Atlas. Terwijl in de vlakte het graan al is geoogst, staat het in Agoudal nog heel fris groen en laag. Ik weet van vroegere reizen dat in Agoudal het graan pas in september wordt geoogst.
Een andere favoriete route door de Atlas is de weg (en later piste) die vanaf de Tizi n'Tichka via Telouet en Ait Ben Haddou uitkomt bij Ouarzazate.

Ik ken deze route al vele jaren, maar heb hem niet zo heel vaak gereden. Het is een kilometer of 40-50 met een zeer pittige piste. Op sommige stukken heb je het idee dat je een trap op of af rijdt, zo bonkig zijn sommige stukken.
Deze route is echt sterk af te raden als je geen 4x4 hebt.
Over Telouet en de daar staande oude kasbah van de Glaoui (Pasja) van Marrakech zal ik binnenkort nog iets schrijven.
Ait Ben Haddou is een prachtig dorpje met oude lemen kasbahs. Het dorp staat op de lijst van werelderfgoed van UNESCO. Er zijn opnames voor beroemde films gemaakt.

Overvliegende ooievaars

In Rabat en omstreken zitten veel ooievaars met hun nesten. De monding van de rivier de Bouregreg is breed en moerassig. Er zitten blijkbaar veel kikkers.
Vorige week reed ik naar het vliegveld van Rabat om iemand op te halen.
Over de weg vloog een ooievaar. Maar hij vloog niet alleen, hij moest ook nog iets kwijt.
Flats..... ineens zat er een gigantische flats ooievaarpoep op mijn voorruit.
Op het vliegveld kon ik met anderhalve liter water de ruit weer aardig schoon krijgen, maar hier en daar op de auto waren nog wel wat resten poep overgebleven.
De moraal van het verhaal: kijk uit voor ooievaars boven de weg.
En wie schetst mijn verbazing toen ik deze week op een lantaarnpaal in de middenberm van de A13 bij Delft ook twee jonge ooievaars zag zitten.
U bent gewaarschuwd!

Salsa in Rabat

Ik had laatst al eens gehoord dat er in een disco aan de buitenkant van Rabat op dinsdagavond salsa-avond is.
Ik doe sinds een half jaartje ook wat schoorvoetende salsapasjes, dus stelde voor aan de cursisten van de zomercursus dat we dinsdagavond zouden gaan salsaën.
Uiteindelijk gingen twee van de dames van de cursus mee, maar die zaten in een gastgezin met nog meer dames.
Uiteindelijk bleek dat ik in mijn eentje met zes dames op stap ging.
Ik had deze week een heel klein huurautootje, de kleinste Chevrolet. Dat klinkt deftig is maar het is 'slechts' een kleine Dae Woo.
Ik zei: "Dan moeten we er maar een taxi bij nemen". "Ach laten we het eens proberen in jouw auto" zei één van de dames.
En zo waar het paste. De twee slankste dames samen op de andere voorstoel, en de andere vier achterin.
Zo ging ik (51) op stap met zes meiden van 18 tot ongeveer 25 jaar.
Moest je de Marokkanen (mannen) zien kijken als we voor een stoplicht stonden, en toen al die dames (en die ene ouwe kerel) uit dat mini-autootje stapten bij de disco.
En toen we later (bescheiden tijd, 0.15) weer instapten.

Het was ook één grote Babylonische spraakverwarring met die club meiden.
S1 = half Marokkaans half Nederlands, spreekt na 2 dagen les in Rabat ongeveer 25 woorden Marokkaans
S2 = geheel Marokkaans maar geboren in Nederland, spreekt alleen Rifberbers (zoiets als Fries voor de mensen in Rabat), en dezelfde 25 woorden Marokkaans na twee dagen les.
Y = geheel Nederlands, studente Arabisch die al een aantal maanden voor stage in Rabat zit. Spreekt Marokkaans met een flink Midden-Oosters accent.
R = Amerikaanse studente die alleen Klassiek Arabisch spreekt, en Engels uiteraard
S3 = dochter uit het gastgezin, spreekt volledig Arabisch en een beetje Engels
F = nicht van het gastgezin, uitsluitend Arabisch sprekend.

R (de Amerikaanse) was trouwens wel de ster van de dansvloer. Ze was hier duidelijk al vaker geweest en kan salsa dansen als de beste. De DJ stond meer met haar op de dansvloer dan dat hij achter zijn apparatuur te vinden was. Na afloop was R ook heel vriendelijk tegen mij, want ik had volgens haar 'the good moves' voor de merengue, terwijl ik toch echt nog een beginner ben op mijn ouwe dag.

En in de disco zag ik al die jonge Marokkaanse mannen voortdurend in onze richting kijken. Een enkeling probeerde een praatje te maken, maar de dames gaven geen sjoege, of vroegen aan mij "Jan, bescherm ons tegen enge mannen". En het was natuurlijk ook volstrekt onduidelijk in welke taal welke dame nu kon worden aangesproken.

Ondertussen maakte ik een praatje met deze of gene van de zes dames, en ook een paar dansjes, en je zag die Marokkaanse jongemannen denken "Het is niet eerlijk".
Wat misschien ook wel opmerkelijk is: de vader van het gastgezin (oud-politieman) gaf zijn zes 'dochters' met een gerust hart aan mij mee naar de disco.
Het was een gezellige happening. Minder positief was het feit dat ook na 1-7-2008 in de Marokkaanse horeca helaas nog volop gerookt wordt. En dat de 'jus de fruit' volgens Y uit ordinaire ranja bestond. Die kostte wel 45 Dirham, zo'n 4 euro, en dat is voor Marokkaanse begrippen een heel duur drankje.

Nieuw: de antizoenpolitie

Ik schreef een paar weken geleden al een verhaal over de Marokkaanse politie.
Vorige week heb ik nog een nieuwe ervaring gehad met een bewaker in een botanische tuin. Toen wij even op een bankje gingen zitten en elkaar een (bescheiden) zoen gaven, kwam de bewaker toevallig net langs en zei: "monsieur, c'est interdit" (dat is verboden).
Kennelijk is het in de botanische tuin niet toegestaan te zoenen.

De reden is (denk ik) dat het anders een ontmoetingsplek voor Marokkaanse verliefde stelletjes zou kunnen worden. Want jonge stelletjes hebben niet veel mogelijkheden om elkaar met een beetje privacy te ontmoeten. Zo'n tuin met stille hoekjes en bankjes zou dan een uitkomst kunnen zijn.
Toen we buiten de tuin kwamen stond daar trouwens een bord met daarop in drie talen de regels die gelden in de tuin. Dat het verboden is om te zoenen staat daar niet op.

Hieronder de tekst in het Arabisch.