Toverformule

Onderweg naar Imilchil werd ik twee keer door de politie aangehouden. Beide keren ook terecht. De eerste keer reed ik te hard, ik had het bord van 80 (bij nadering bebouwde kom) wel gezien, maar het bord van 60 (aan het begin van de bebouwde kom) helaas niet. En daar stonden ze met hun lasergun. In tegenstelling tot collega Marokkokenner Hein de Haas spreek ik wel Arabisch tegen de agenten, om een goede indruk te maken. Ook hier werkte het weer. Na het spreken van de toverformule ana ustad be-l-'arabiya f-
hulanda (ik ben docent Arabisch in Nederland) zat ik gebeiteld. Daarna kwamen er nog een paar vraagjes en toen mocht ik doorrijden zonder boete (startbedrag is toch altijd wel 400 Dirham, zo'n kleine 40 euro). De tweede keer ongeveer hetzelfde. Nu haalde ik binnen de bebouwde kom een tergend langzaam rijdend bestelautootje in. Daarbij ging ik wel over de doorgetrokken streep heen. Al tijdens mijn inhaalmanoeuvre zag ik hen staan, een meter of tweehonderd verderop. En ja hoor, ik werd aan de kant gezet. Maar gelukkig hetzelfde verhaal. Ook hier kon ik met de beproefde toverformule verder rijden zonder aanslag op mijn weekendbudget. De agent gaf me nog een ongevraagd advies mee ook. Volgens hem was het veel te koud in Imilchil, en kon ik beter in Beni Mellal blijven.
Mag ik u vriendelijk verzoeken niet allemaal in Marokko mijn toverformule te gaan gebruiken, dan werkt het na een tijdje niet meer ;-)
Het zinnetje werkt overigens altijd goed. Als mensen vragen 'aha, spreek je een beetje Arabisch?', of zelfs in het Frans (aha, vous parlez l'arabe?) sla ik altijd genadeloos terug met de toverformule. Hij werkt altijd, ik kan me niet herinneren dat het in mijn nadeel heeft gewerkt.
Nog gekker wordt het als ik dan vertel dat ik Arabisch doceer aan Nederlandse Marokkanen. Dan hoor je hen haast denken: 'hoe kan dat nou?'
Of als ik vertel dat ik Marokkaans Arabisch dialect, darizja, doceer aan een universiteit. Het darizja wordt gezien als een straattaal, of niet eens als een taal, hooguit een dialect. Wordt dat onderwezen op universiteiten in Europa? 'Het moet niet gekker worden' zie je hen haast denken.
Vaak is het zo dat mensen mij in eerste instantie niet verstaan als ik in het Arabisch tegen hen begin. Dat is dan niet omdat mijn Arabisch zo beroerd klinkt, maar omdat ze geen Arabisch verwachten als ze mij zien. De (Marokkaanse?) mens heeft kennelijk een schakelaar die in een bepaalde stand kan worden gezet voor een bepaalde taalverwachting. Ze zien een blonde buitenlander (al wordt het minder, zowel de hoeveelheid haar als de blondheid) en zetten de taalverwachtingsschakelaar op Frans. Komt er dan Arabisch dan wordt dat niet opgepikt. Komt er Engels wordt het ook niet opgepikt trouwens. Het Engels in Marokko zit in de lift maar heeft nog een lange weg te gaan.
In het hotel waar ik voorheen regelmatig verbleef, noemde ik (in het Arabisch) mijn kamernummer aan een nieuwe baliemedewerker, die mij nog niet kende. En dus verstond hij mij niet. Zijn collega, die mij wel kende, vroeg aan zijn nieuwe (Marokkaanse) collega, in het Arabisch: ka-tefhem l-'arabiya ya-k? (je verstaat toch Arabisch, of niet?) Toen drong tot de nieuweling door dat ik mijn sleutel in het Arabisch aan hem had gevraagd.
Nog een anekdote.
In 2002 was ik op studiereis in Marokko met een groep Nijmeegse studenten Arabisch (zie http://www.let.ru.nl/~j.hoogland/studiereis2002).
In Marrakech liepen we met een klein groepje over het beroemde Jami al-Fna plein. Voorop liepen Marjolein en Karima, beiden in een mooie kaftan. Marjolein is volbloed Nederlands, Karima half.
We liepen langs twee politieagenten. De een zei tegen de ander: "Moet je dat nou zien, die buitenlanders in Marokkaanse kleding". Ik hoorde het, en zei tegen hen in het Arabisch "ja gek is dat hè?". Volgens collega Joris zijn beide agenten hier nooit meer bovenop gekomen.
Vaak (maar niet meer zo veel als vroeger) lopen jonge Marokkanen een stukje met je mee en vragen dan waar je vandaan komt. "Français, Anglais, Allemand...?". Als ik dan zeg "megribi" (Marokkaan) zijn er soms die het geloven, en zich verontschuldigen omdat ze dachten dat ik een buitenlander was.
De moraal van het verhaal: ga allemaal Arabisch leren, je hebt er alleen maar voordeel van.