Nicole Le Fever, de redelijk kersverse Midden-Oosten correspondent van het journaal, was naar Marokko afgereisd om een reportage over de aanloop naar de verkiezingen te maken.
In de reportage sprak zij met de journalist Ahmed Benchemsi, hoofdredacteur van de onafhankelijke weekbladen TelQuel (Franstalig) en Nichane (Arabischtalig).
Benchemsi is namelijk een paar weken geleden weer eens opgepakt en vastgezet, en voor de zoveelste keer werd een oplage van Nichane uit de roulatie gehaald.
Wat was er namelijk gebeurd? Benchemsi had in een commentaar kritiek geleverd op de inhoud van een toespraak van de koning over de ontwikkeling van de democratie in Marokko.
En nu komt het: hij had dat commentaar geschreven in het Marokkaans Arabisch dialect.
En om Nicole Le Fever te citeren: Hij had zijn artikel geschreven in het Marokkaans dialect, zodat iedereen het kon begrijpen.
Dat was voor mij wel een heel gedenkwaardig moment. In het Nederlandse NOS-journaal wordt beweerd dat een artikel in een Marokkaans weekblad geschreven in het dialect door iedereen kan worden begrepen. Impliciet betekent dat natuurlijk dat als het niet in dialect is geschreven maar in 'officieel Arabisch' dat dan niet iedereen het kan begrijpen.
En waarom was het gedenkwaardig voor mij? Omdat ik me al 25 jaar bezighoud met dat onderwerp: het gebruik van het Marokkaans dialect als schrijftaal.
Nu zou ik hier niet willen beweren dat het nu bewezen is omdat mevrouw Le Fever het op de Nederlandse televisie bevestigd heeft, maar het feit dat deze bewering in het journaal wordt gedaan is op zich al een opmerkelijk feit.
Het is misschien niet toevallig dat de voorganger van Nicole Le Fever een schrijver en presentator is die in Nederland inmiddels als hot en helemaal en vogue kan worden bestempeld. Dat is Joris Luyendijk, die met zijn boek 'Het zijn net mensen' een geheel andere kijk op de journalistiek heeft gegeven. En na lezing van dat boek weet je dat je voortaan niet alle berichten van correspondenten even serieus moet nemen. Overigens wist ik dat al vele jaren. Ik keek al naar Al Jazeera ('het andere geluid' uit de Arabische wereld) toen hier nog niemand van die zender had gehoord. Maar goed, op dit punt dus een pluim voor Nicole Le Fever, want volgens mij heeft ze in deze reportage wel degelijk het belangrijkste punt vermeld: door in het dialect te schrijven kon iedereen (die kan lezen) het artikel ook begrijpen.
Het blad Nichane is bijna een jaar oud, het eerste nummer is verschenen in het najaar van 2006, en vanaf het eerste nummer heb ik het met grote belangstelling gevolgd want er wordt vrij veel in Marokkaans dialect in geschreven.
En om dan nog maar even op de inhoud van het gewraakte artikel in te gaan: De titel ervan was: a siyyed-na, ash ka-tqul? Dat betekent zo ongeveer: onze heer (= de koning), wat zeg je nu weer? Benchemsi had als het ware een aantal passages uit een toespraak van de koning 'vertaald' uit het 'officiële Arabisch' (Modern Standaard Arabisch of Klassiek Arabisch) in het dialect. Om vervolgens een aantal keren te constateren dat het vooral deftig klinkende blabla was.
En daarmee had hij een van de heilige huisjes in Marokko met zijn pen aangevallen, en dat wordt nog steeds niet geaccepteerd. Men schrijft niet kritisch over de koning, de Sahara, de islam of het leger. Journalisten die dat wel doen, lopen grote kans zich daarvoor bij de rechter te moeten verantwoorden. De laatste jaren zijn er weinig gevangenisstraffen uitgesproken, maar wel torenhoge boetes en tijdelijke verschijningsverboden voor de bladen.
Overigens was Benchemsi tot een half jaar geleden de hoofdredacteur van maar één blad: TelQuel. Zijn collega Driss Ksikes was toen hoofdredacteur van Nichane. Maar nadat Driss was veroordeeld tot een (gelukkig voorwaardelijke) gevangenisstraf voor het publiceren van een artikel over moppen die door de Marokkaanse bevolking worden verteld, heeft hij besloten de journalistiek vaarwel te zeggen. HIj schrijft nog wel voor buitenlandse bladen, maar niet meer voor binnenlandse.
Hieronder een scan van het gewraakte artikel van Benchemsi.
En als we het dan toch over talen in Marokko hebben: een lezer van deze blog wees mij op een artikel over het Berbers in Marokko op de (Engelstalige) site van Al Jazeera:
http://english.aljazeera.net/NR/exeres/A99236D2-6067-479E-9DB3-4A478B033F60.htm
Geen opmerkingen:
Een reactie posten