Heerlijk weekend in Tanger

Ik had een afspraak met een dame in Tanger. Ze heeft gedurende vijf jaar een krant verspreid die in het Marokkaans Arabisch dialect (darizja) was geschreven, en dus niet in de officiële schrijftaal van Marokko, want dat is het Modern Standaard Arabisch (al-arabiya al-fusha). Dat onderwerp interesseert mij al sinds de jaren 80, ik heb er toen mijn afstudeerscriptie over geschreven.
Dus zaterdagochtend zat ik om 9 uur in de auto en vertrok richting Tanger (zo'n 240 km. van Rabat, vrijwel geheel snelweg tegenwoordig). Onderweg een keer gestopt om even de benen te strekken. Er kwam een man naar me toe met een mand met sinaasappelen. Of ik ze niet wilde kopen. Nee zei ik. Maar hij was aardig, we maakten een praatje, hij ging er een pellen en gaf me de helft, en toen was ik al verkocht natuurlijk. Het was een heerlijke sinaasappel en ik dacht: ach wat geeft het, maak die man zijn dag goed en koop die paar kilo oranje sapballen van hem. Ik kon ze cadeau geven aan de mensen die ik in Tanger zou ontmoeten. Dus voor 40 Dirham stortte hij zijn mand leeg in de kofferbak van mijn Peugeot.
Toen doorgereden naar Tanger. Na 3 uur rijden was ik in het centrum van Tanger. Even zoeken en toen had ik het gevonden. Op een heuvel met uitzicht op de baai en de Straat van Gibraltar kwam ik in een prachtig huis met een grote tuin met zwembad terecht. Deze mevrouw was duidelijk niet onbemiddeld.
Ze is kunstenaar en had in het tuinhuis ook nog een prachtig atelier ingericht. Met een nog mooier uitzicht op Zuid Spanje, de felbegeerde poort van Europa waarover ik in november al een keer schreef, toen ik ook in Tanger was.

Ik werd onthaald op een heerlijke lunch op het terras, opgediend door het huispersoneel. Na de lunch gingen we aan het werk. Mijn gastvrouw toonde mij allerlei materiaal dat met haar steun was geschreven in het darizja. Leerboekjes, een uitleg speciaal voor vrouwen over hun rechten in het nieuwe huwelijksrecht (mudawwanat al-usra), een boekje met verhalen, met gezondheidsvoorlichting etc. Ze kan het zelf niet eens lezen, maar had als 'nuchtere buitenstaander' het initiatief genomen om, tegen de heersende opvattingen in, publicaties in het dialect te gaan verspreiden. Het argument was hetzelfde als in de jaren 80 toen er in Nederland voorlichtingsfolders werden verspreid: mensen kennen wel het alfabet, dat hebben ze op de Koranschool geleerd, en ze spreken het darizja als omgangstaal. Maar ze kennen niet de ingewikkelde grammatica van het Modern Standaard Arabisch en ook niet het uitgebreide vocabulaire van die taal. Dus: ga je voor deze ongeschoolde mensen schrijven in de taal die ze wel beheersen, het darizja.
Het krantje met de titel Chbar Bladna (berichten van/uit ons land) werd gratis verspreid in een oplage van 5-6.000. Het krantje is 5 jaar lang verschenen. Sinds de zomer van 2006 is de krant opgehouden te verschijnen want er was geen geld meer beschikbaar en de Marokkanen die eraan meewerkten wilden het niet als vrijwilligerswerk doen. Dan gingen ze liever thuis zitten. Onbetaald werk is in Marokko not done.
's Middags gingen we nog op bezoek bij iemand in een nog mooier en groter een prachtiger gelegen huis, op de punt van de heuvel met een adembenemend uitzicht op de Straat van Gibraltar, Zuid Spanje en de Atlantische Oceaan. Een oud dametje van 82 jaar woonde hier in haar eentje, met haar personeel. We dronken thee in een tuinhuisje dat helemaal op de uiterste punt van de heuvel stond. Vanaf de rand ging het zo'n 50 meter verticaal naar beneden en dan was daar de zee.

De dame bleek de vertaalster te zijn die de boeken van Paul Bowles in het Frans had vertaald. Zijn bekendste werk is 'the Sheltering Sky' dat ook verfilmd is. En ze had Bowles uiteraard ook persoonlijk gekend, want Bowles heeft minstens 30 jaar in Tanger gewoond.
Hierna nog enkele interessante ontmoetingen, een heerlijk diner in een visrestaurant (Valencia) waarbij de wijn rijkelijk vloeide en heerlijk smaakte.
In de gastenkamer van het mooie huis, waar een bed voor mij was opgemaakt en opengeslagen, sliep ik heerlijk, nadat ik even had moeten wennen aan de pittige onweersbui die boven Tanger en omgeving losbarstte. Terwijl in Nederland een soort vroege zomer heerste had ik in Marokko al diverse regenbuien meegemaakt. Gelukkig allemaal 's avonds terwijl ik in bed lag, en een zeer pittige bui onderweg naar Tanger.
Over het belang van regen voor de economie van Marokko heb ik in het voorjaar van 2006 al eens een stukje geschreven.
Met mijn gastvrouw heb ik afgesproken dat we de website van de krant nieuw leven zullen inblazen, door er wat artikelen op te plaatsen. Het biedt mij de mogelijkheid mijn wetenschappelijke interesse in het schrijven met behulp van dialect te combineren met iets nuttigs. Dat is de benadering die eigenlijk altijd mijn voorkeur heeft; ik wil dat er iets praktisch uit voortkomt zoals een taalcursusboek of een woordenboek.
Verder zal ik de komende maanden die belangstelling even moeten onderdrukken want van de uitgever hoorde ik kort voor mijn vertrek dat er een herdruk van de Nijmeegse woordenboeken (Modern Standaard Arabisch) moet komen. Ik zal wel een paar maanden zoet zijn met het aanbrengen van correcties en aanvullingen in de beide delen. Maar goed, die woordenboeken waren mijn eerste levenswerk en dat moet onderhouden worden. Ik zal er weer even in moeten komen, maar dan ga ik er weer met volle energie aan werken.